Sara Frenkel
mały|Tablica pamiątkowa na zbiorowej mogile polskich i rosyjskich dzieci, ofiar domu opieki dla dzieci w Rühen Sara Frenkel (z domu ''Sara Bass'', ur. 1922 w Lublinie) – Polka pochodzenia żydowskiego, która przetrwała Holocaust w Niemczech na sfałszowanych dokumentach.Korzystając ze sfałszowanych dokumentów, wystawionych na polsko brzmiące nazwisko, pracowała wraz z siostrą Leą jako robotnica przymusowa, w latach 1943–1945, w zakładach Volkswagena w Wolfsburgu. Była zatrudniona jako pielęgniarka w żłobku dla dzieci urodzonych przez robotnice zagraniczne w zakładach Volkswagena. Ze względu na złe warunki higieniczne w żłobku zmarło ok. 35 niemowląt. W roku 1944 żłobek został przeniesiony do miejscowości Rühen znajdującej się w pobliżu Wolfsburga. Umieralność niemowląt pozostawała nadal wysoka, prawie wszystkie zmarły.
Wkrótce po wyzwoleniu poślubiła w grudniu 1945 Manfreda Frenkla, byłego więźnia obozu koncentracyjnego Neungamme, na początku września 1946 urodziła syna, któremu nadała imię Chaim na pamiątkę jej zamordowanego brata.
W roku 1947 Frenklowie założyli sklep jubilerski w Brunszwiku, w roku 1949 wyemigrowali do Izraela, stamtąd w roku 1959 przenieśli się do Belgii.
Sara Frenkel odwiedziła w latach osiemdziesiątych Wolfsburg i Rühen. Z jej inicjatywy na cmentarzu w Rühen ustawiono w 1988 tablicę pamiątkową na zbiorowej mogile zmarłych polskich i rosyjskich dzieci ze żłobka. Wraz z mężem założyła też fundację opiekującą się cmentarzem żydowskim w Lublinie.
Swoje przeżycia z czasów wojny opisała w wydanej antologii ''Überleben in Angst'' w 2005 roku.
Jako ocalała z Holocaustu, całe życie walczyła, ażeby przeszłość nie została zapomniana. W 2010 roku w centrum Wolfsburga nazwano plac jej imieniem z odsłoniętym w jej obecności pomnikiem ku czci robotników przymusowych zatrudnionych w Wolfsburgu.
Sara Frenkel mieszka w Antwerpii. Źródło: Wikipedia
1
od Frenkel, Sara
Wydane w: Überleben in Angst : Vier Juden berichten über ihre Zeit im Volkswagenwerk in den Jahren 1943 bis 1945 S. 54-71
Wydane w: Überleben in Angst : Vier Juden berichten über ihre Zeit im Volkswagenwerk in den Jahren 1943 bis 1945 S. 54-71
Lokalizacja:
Arolsen Archives (Bad Arolsen)
Artykuł
2
od Frenkel, Sara
Wydane w: Surviving in Fear : Four jews describe their time at the Volkswagen factory form 1943 to 1945 S. 48-63
Wydane w: Surviving in Fear : Four jews describe their time at the Volkswagen factory form 1943 to 1945 S. 48-63
Lokalizacja:
Arolsen Archives (Bad Arolsen)
Artykuł
3
Wydane: Wolfsburg : Volkswagen AG, 2007
Kolejni autorzy:
“...Frenkel, Sara...”
Lokalizacja:
Topography of Terror (Berlin)
Książka
4
od Shen, Moshe
Wydane: Wolfsburg : Historische Kommunikation der Volkswagen-Aktiengesellschaft, 2005
Kolejni autorzy:
“...Frenkel, Sara....”Wydane: Wolfsburg : Historische Kommunikation der Volkswagen-Aktiengesellschaft, 2005
Lokalizacja:
Bergen-Belsen Memorial (Lohheide)
Książka
5
6
Wydane: Wolfsburg : Volkswagen AG, Historische Kommunikation, 2017
Kolejni autorzy:
“...Frenkel, Sara...”
Lokalizacja:
Nazi Forced Labour Documentation Centre (Berlin)
Książka