Szymon Laks

Szymon Laks (ur. 1 listopada 1901 w Warszawie, zm. 11 grudnia 1983 w Paryżu) – kompozytor, dyrygent, pianista, pisarz, tłumacz pochodzenia żydowskiego.

Urodził się w Warszawie w rodzinie zasymilowanych Żydów polskich. Przez dwa lata studiował matematykę na Uniwersytecie Wileńskim i Warszawskim. W 1921 r. wstąpił do Konserwatorium Warszawskiego, gdzie uczył się harmonii oraz kontrapunktu i kompozycji. W latach 1927–1929 kontynuował studia muzyczne w paryskim ''Conservatoire National'' pod kierunkiem Paula Vidalа (kompozycja) i Henri Rabauda (dyrygentura). Był członkiem Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu i uczestniczył w jego pracach. W swoich kompozycjach Szymon Laks łączył różne gatunki muzyczne, szukając nowej jakości na styku muzyki popularnej i poważnej. W jego utworach, szczególnie pieśniach, słychać inspirację bluesem, jazzem oraz folklorem polskim i żydowskim. W pierwszej połowie lat 30. współpracował z Aleksandrem Fordem, dla którego napisał muzykę do filmów ''Sabra'' (1933) oraz ''Przebudzenie'' (1934).

thumb|Formularz rejestracyjny Szymona Laksa jako więźnia w nazistowskim obozie koncentracyjnym w Dachau W 1941 r. Szymon Laks został aresztowany i internowany w obozie pod Orleanem. Deportowany w lipcu 1942 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau (nr obozowy 49543), przeżył tam ponad dwa lata. Był kopistą i kapelmistrzem obozowej orkiestry męskiej. W październiku 1944 r. został przewieziony do obozu w Dachau (KL), gdzie doczekał wyzwolenia przez armię amerykańską. Do Paryża powrócił w maju 1945 r. Swoje obozowe przeżycia, w tym przede wszystkim pracę w obozowej orkiestrze, opisał w książce ''Musiques d’un autre monde'' (Paryż 1947), a następnie w ''Grach oświęcimskich'' (Londyn 1979, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau 1998). W okresie powojennym kontynuował twórczość muzyczną.

W latach 70. poświęcił się działalności pisarskiej i przekładowej. Jego pełne żywych intelektualnie polemik, analiz i komentarzy książki ''Epizody, epigramy, epistoły'' (1976), ''Poloniki, polemiki, polityki'' (1977), ''Słowa i antysłowa'' (1978), ''Gry oświęcimskie'' (1979), ''Szargam świętości'' (1980), ''Dziennik pisany w biały dzień'' (1981), ''Taryfa ulgowa kosztuje drożej'' (1982), ''Moja wojna o pokój'' (1983) oraz ''Kultura z cudzysłowem i bez'' (1984) wydawała londyńska Oficyna Poetów i Malarzy. Źródło: Wikipedia